Xá» lý những sá»± cố máy tÃnh xấu nhất
Máy tÃnh không khởi Ä‘á»™ng? Quên máºt khẩu đăng nháºp Windows? á»” cứng há»ng, dữ liệu cá nhân biến mất, mất kết nối mạng... hoặc bạn vừa gá»i nhầm thÆ° “ca cẩm†đến địa chỉ email của sếp? Tệ hÆ¡n nữa, bạn lại là m tình hình thêm nghiêm trá»ng khi cố gắng giải quyết má»™t cách vá»™i và ng. Bạn nên chuẩn bị tinh thần cho những tình huống nà y. Hãy Ä‘á»c kỹ, giữ gìn cẩn tháºn “cẩm nang†nà y để khi xảy ra sá»± cố thì lấy ra và là m theo hÆ°á»›ng dẫn. Những thủ thuáºt trong bà i không giải quyết hết tất cả những trục trặc. Tuy nhiên, chúng sẽ giúp bạn vượt qua má»™t số tình huống tồi tệ nhất trên máy tÃnh bằng những thủ thuáºt “độc chiêu†bạn chÆ°a từng nghÄ© đến nhÆ° cho ổ Ä‘Ä©a cứng và o tủ lạnh để cứu dữ liệu, là m khô Ä‘iện thoại di Ä‘á»™ng bằng lò vi sóng hoặc thiết láºp thá»i gian chá» trÆ°á»›c khi email tá»± Ä‘á»™ng gá»i Ä‘i để có thá»i gian Ä‘á»c lại ná»™i dung email. Máy tÃnh không khởi Ä‘á»™ng
Nguyên nhân có thể (NN). Do bất cứ thứ gì; lá»—i của Windows, xung Ä‘á»™t giữa các phần má»m, trình Ä‘iá»u khiển (driver) thiết bị gây tranh chấp hoặc do phần cứng há»ng hóc.
Khắc phục (KP). Trong trÆ°á»ng hợp nà y, bạn thá» trổ tà i thám tá» Sherlock Holmes để xác định chÃnh xác “thủ phạmâ€. Hãy sá» dụng phÆ°Æ¡ng pháp loại suy bằng cách thay thế từng phần cứng “khả nghiâ€.
|
Hình 1. Jumper xóa thiết láºp CMOS thÆ°á»ng nằm gần pin (nuôi) CMOS |
- Äầu tiên, bạn cần kiểm tra tất cả cáp (cáp nguồn, cáp dữ liệu và cả cáp gắn và o mạch Ä‘iện tá») để chắc chắn má»i thứ đã gắn chặt và đúng cách.
- Kế tiếp, kiểm tra bá»™ nguồn. Lắng nghe tiếng quạt tản nhiệt hoạt Ä‘á»™ng, tiếng đầu Ä‘á»c ổ Ä‘Ä©a cứng di chuyển. Nếu không nghe tiếng Ä‘á»™ng, có thể bá»™ nguồn gặp trục trặc, cần thay thế. Äể chắc chắn hÆ¡n, hãy kiểm tra Ä‘iện thế ra vá»›i má»™t thiết bị kiểm tra chẳng hạn nhÆ° ATX power supply tester (giá 10USD) (find.pcworld.com/57276).
- Nếu bá»™ nguồn vẫn hoạt Ä‘á»™ng tốt nhÆ°ng mà n hình không hiển thị, bạn thá» mượn mà n hình khác (tất nhiên phải còn hoạt Ä‘á»™ng tốt) kiểm tra để loại trừ nguyên nhân mà n hình. Nếu ổ Ä‘Ä©a cứng vẫn hoạt Ä‘á»™ng bình thÆ°á»ng, card mà n hình là thủ phạm. Tháo card mà n hình rá»i và sá» dụng card đồ há»a tÃch hợp (nếu bo mạch chủ có) để kiểm tra. Äể thay card mà n hình, tham khảo hÆ°á»›ng dẫn tại find.pcworld.com/57260. LÆ°u ý khi mở thùng thùng máy, kiểm tra để chắc chắn quạt tản nhiệt phần cứng (CPU, card đồ há»a...) vẫn hoạt Ä‘á»™ng tốt, có thể nguyên nhân do các linh kiện bị “đốt†nóng.
- TrÆ°á»ng hợp mà n hình là m việc tốt nhÆ°ng BMC không nháºn dạng được ổ Ä‘Ä©a cứng nên không hiển thị (hoặc có hiển thị nhÆ°ng PC bị treo ở quá trình khởi Ä‘á»™ng). Hãy thá» thiết láºp lại trạng thái ban đầu cho CMOS. Tắt máy, rút cáp nguồn, Ä‘eo vòng khá» tÄ©nh Ä‘iện (có thể chạm và o thùng máy để cân bằng tÄ©nh Ä‘iện trong ngÆ°á»i) trÆ°á»›c khi tháo pin CMOS. Äợi khoảng 5 phút, gắn pin và o và khởi Ä‘á»™ng lại, xem kết quả. Nếu máy tÃnh vẫn không nháºn được ổ cứng, có thể nó đã há»ng. Tham khảo cách xá» lý trong phần “Ổ cứng há»ng†bên dÆ°á»›i. LÆ°u ý: Bạn phải thiết láºp lại các thông số trong BIOS Setup sau khi tháo pin. Xem tà i liệu Ä‘i kèm vá»›i mainboard để biết vị trà jumper, pin CMOS và cách thiết láºp lại các thông số.
- Nếu máy tÃnh vẫn không hoạt Ä‘á»™ng, có thể RAM là thủ phạm. Lần lượt gắn từng thanh RAM ở các vị trà khác nhau để kiểm tra. Sá» dụng máy tÃnh khác để kiểm tra RAM bằng má»™t trong những tiện Ãch nhÆ° Memtest86+, DocMemory, GoldMemory... có trong Ä‘Ä©a Hiren’s BootCD.
- Nếu các bÆ°á»›c trên không thà nh công, nguyên nhân có thể do BMC hoặc CPU há»ng, cần phải thay má»›i.
Ghi chú: Nếu không có kinh nghiệm vá» phần cứng, bạn nên Ä‘em đến dịch vụ sá»a chữa có uy tÃn kiểm tra; nhất là vá»›i MTXT.
Nếu các phần cứng vượt qua “kỳ kiểm traâ€, chúng ta sẽ tiếp tục vá»›i các nguyên nhân có liên quan đến phần má»m, chẳng hạn nhÆ° Windows không thể khởi Ä‘á»™ng hoặc hệ thống treo khi HÄH Ä‘ang khởi Ä‘á»™ng. LÆ°u ý: cẩn tắc vô áy náy, vá»›i những dữ liệu cá nhân bạn nên gắn ổ Ä‘Ä©a cứng sang máy tÃnh khác và sao lÆ°u chúng trÆ°á»›c khi tiếp tục kiểm tra.
- Khởi Ä‘á»™ng Safe Mode. Nhấn F8 để và o giao diện tùy chá»n khởi Ä‘á»™ng của Windows, chá»n Safe Mode. Thông thÆ°á»ng, Windows sẽ tá»± sá»a chữa má»™t số lá»—i khởi Ä‘á»™ng ở Safe Mode. Nếu sá» dụng Windows Vista, bạn chá»n mục “Repair Your Computerâ€. Nếu máy tÃnh không có tùy chá»n nà y, hãy khởi Ä‘á»™ng bằng Ä‘Ä©a cà i đặt Vista và chá»n “Startup Repairâ€.
- Nếu chÆ°a khắc phục được, hãy thá» chá»n “Last Known Good Configurationâ€. Tùy chá»n nà y rất hữu Ãch nếu bạn thÆ°á»ng xuyên thay đổi phần cứng và cáºp nháºt trình Ä‘iá»u khiển (driver). Nếu khởi Ä‘á»™ng thà nh công, tiến hà nh gỡ bá» phần cứng má»›i (có thể do không tÆ°Æ¡ng thÃch) và khôi phục driver cÅ© trong Device Manager bằng cách: nhấn phải chuá»™t trên My Computer (hoặc Computer trong Vista), chá»n Properties để và o System Properties. Trong tab Hardware, chá»n mục Device Manager. Nhấn phải chuá»™t trên phần cứng má»›i, chá»n Properties. Chá»n mục Roll Back Driver trong tab Driver để khôi phục.
- Nếu Windows chỉ khởi Ä‘á»™ng ở Safe Mode (không khởi Ä‘á»™ng ở chế Ä‘á»™ thÆ°á»ng – Normal Mode), thá» sá» dụng tiện Ãch System Restore của Windows (Start. Programs. Accessories. System Tools) hoặc trong Vista, chá»n Start, gõ từ khóa system trong mục Run. Chá»n System Restore liệt kê trong danh sách Programs để phục hồi hệ thống trở lại thá»i Ä‘iểm nó là m việc tốt. Bạn cÅ©ng nên chạy phần má»m chống virus, spyware trong Safe Mode để kiểm tra.
- Nếu Windows vẫn không thể khởi động, bạn thỠkhởi động máy bằng đĩa cứu hộ khẩn cấp như Knoppix (find.pcworld.com/57261) hoặc Active Boot Disk (find.pcworld.com/57262) và sao lưu dữ liệu cá nhân sang thiết bị lưu trữ khác trước khi cà i lại Windows (trong bước tiếp theo).
- Nếu PC vẫn là m không là m việc tốt, cà i lại Windows là giải pháp tốt nhất. Tham khảo hướng dẫn tại find.pcworld.com/57277 hoặc find.pcworld.com/57278 nếu sỠdụng Vista.
Phòng tránh (PT). Máy tÃnh có thể “đột tá»â€ bất cứ lúc nà o, vì váºy bạn nên kÃch hoạt System Restore, lÆ°u trữ cẩn tháºn những Ä‘Ä©a CD dùng để cứu há»™, khôi phục hệ thống. Giữ lại Ä‘Ä©a cà i đặt những phần má»m quan trá»ng, thÆ°á»ng xuyên sao lÆ°u và nếu được, nên “thủ sẵn†1 ổ Ä‘Ä©a cứng, bá»™ nguồn dá»± phòng khi máy tÃnh gặp sá»± cố. Sá» dụng tiện Ãch tạo ảnh Ä‘Ä©a nhÆ° Acronis True Image 10 (giá 50USD, www.acronis.com) hoặc Norton Ghost (giá 70USD, find.pcworld.com/57279) là giải pháp tốt để sao lÆ°u, phục hồi hệ thống, dữ liệu của bạn má»™t cách nhanh chóng.
|
BẠN VỪA GỬI EMAIL “CA CẨM†SẾP VÀ Há»I TIẾC VỀ ÄIỀU ÄÓ |
|
|
NN. Bạn thất vá»ng vì má»™t số khoản phúc lợi bị cắt giảm. KP. Má»™t số mail server há»— trợ tÃnh năng recall (hoặc replace) cho phép ngÆ°á»i dùng lấy lại email vừa gá»i. Tuy nhiên, bạn chỉ sá» dụng tÃnh năng nà y nếu biết chắc nó được kÃch hoạt và ngÆ°á»i nháºn chÆ°a Ä‘á»c email. Trên thá»±c tế, khả năng recall email thà nh công không nhiá»u. Nếu mail server không há»— trợ tÃnh năng nà y, bạn nên đến phòng sếp, bà y tá» sá»± hối tiếc và sẵn sà ng đón nháºn cÆ¡n thịnh ná»™. PT. Hãy nhá»› rằng tá»± ká»m chế là đức tÃnh tốt. Hãy kiá»m chế cảm xúc của bạn khi kiểm tra mail; nếu không, rất dá»… để châm ngòi cho má»™t cuá»™c chiến. Bạn cÅ©ng nên có thói quen xem lại ná»™i dung email trÆ°á»›c khi gá»i. Và tất nhiên, giải pháp kỹ thuáºt sẽ giúp bạn tránh lâm và o hoà n cảnh nà y má»™t lần nữa. Äể thiết láºp khoảng thá»i gian chá» trÆ°á»›c khi email tá»± Ä‘á»™ng gá»i Ä‘i, trong MS.Outlook, chá»n Tools. Options. tab Mail Setup, bá» tùy chá»n mục Send immediately when connected, chá»n Send/Receive và thay đổi thá»i gian chá» trong mục |
|
Thiết láºp thá»i gian chá» cho bạn cÆ¡ há»™i sá»a chữa sai lầm |
|
|
Schedule an automatic send/receive every, tốt nhất là 10 phút hoặc hÆ¡n. Bạn sẽ có thá»i gian xem lại ná»™i dung email trÆ°á»›c khi gá»i. |
|
Không thấy máy tÃnh khác trên mạng
NN. Có thể do Windows hoặc tháºm chà do phần cứng bị lá»—i. Cách kiểm tra Ä‘Æ¡n giản nhất là thá» truy cáºp Internet, nếu được, bạn có thể loại trừ nguyên nhân do phần cứng và driver.
KP. Nếu không thấy bất cứ máy tÃnh nà o trong mạng, hãy kiểm tra xem máy của bạn có cùng “nhóm†(workgroup) vá»›i các máy khác không. LÆ°u ý: khác vá»›i Windows XP, Vista có thay đổi tên workgroup mặc định. Trong Start. Run, gõ lệnh sysdm.cpl và nhấn Enter. Chá»n Change trong tab Computer Name và xem tên workgroup.
Nếu các máy cùng workgroup, bÆ°á»›c kế tiếp bạn kiểm tra khả năng trùng địa chỉ IP giữa 2 máy tÃnh. Windows luôn hiển thị cảnh báo trong trÆ°á»ng hợp nà y. Äể khắc phục, thá» khởi Ä‘á»™ng lại máy tÃnh hoặc router sẽ giải quyết được vấn Ä‘á». Tuy nhiên, nếu gán địa chỉ IP tÄ©nh, sá» dụng lệnh “ipconfig†để kiểm tra xem IP có trùng vá»›i các IP được router gán tá»± Ä‘á»™ng cho các máy tÃnh khác trong mạng không. Trên từng máy tÃnh, chá»n Start.Run, gõ lệnh “cmd /k ipconfig†và nhấn Enter để xem địa chỉ IP Ä‘ang sá» dụng.
Nếu chÆ°a khắc phục được, thá» chạy tÃnh năng Windows Update trên tất cả các máy tÃnh (nhất là những máy cà i đặt Windows XP). Äể chắc ăn, bạn nên kiểm tra cáp mạng, kết nối WiFi (nếu có) cÅ©ng nhÆ° máy tÃnh cần truy cáºp có trên mạng không.
Cuối cùng, hãy chắc rằng máy in hoặc thÆ° mục đã chia sẻ và cấp quyá»n truy cáºp. Bạn cần sá» dụng tà i khoản thuá»™c nhóm quản trị (Administrators) để truy cáºp. Äể chia sẻ thÆ° mục, trong Windows Explorer, nhấn phải chuá»™t trên thÆ° mục cần chia sẻ, chá»n Share. Vá»›i máy in, chá»n Start.Printers and Faxes (hoặc Printers vá»›i Vista), nhấn phải chuá»™t trên máy in, chá»n Sharing. LÆ°u ý: Cách chia sẻ của Vista hÆ¡i khác vá»›i XP, kiểm tra thiết láºp chia sẻ táºp tin và máy in được kÃch hoạt trong Network and Sharing Center.
PT. Má»™t khi những vấn Ä‘á» trên được khắc phục, bạn sẽ không gặp lại chúng. Tuy nhiên, nếu chúng bất ngá» xuất hiện lại, hãy thá» khởi Ä‘á»™ng lại máy tÃnh má»™t và i lần sẽ khắc phục vấn Ä‘á».
Mất kết nối mạng
NN. Modem/router quá nóng, không thể truy cáºp các trang web.
KP. Hãy bắt đầu vá»›i những nguyên nhân nằm trong “tầm tay†của bạn. Modem/router lá»—i thÆ°á»ng xuyên là m mất kết nối mạng, trong trÆ°á»ng hợp nà y, tắt nguồn, khởi Ä‘á»™ng lại modem/router sau 30 giây có thể giải quyết vấn Ä‘á».
- Äầu tiên, thá» truy cáºp Internet bằng máy tÃnh khác để kiểm tra card mạng máy bạn có bị há»ng không. Nếu không thể truy cáºp, hãy kiểm tra mạng cục bá»™; nếu mạng cục bá»™ bình thÆ°á»ng, thủ phạm là router/modem. Thá» khởi Ä‘á»™ng lại hoặc thay má»›i (nếu việc khởi Ä‘á»™ng lại không có tác dụng).
Hình 2. Chá»n Repair để “là m má»›i†kết nối mạng |
|
- Kế tiếp, kiểm tra cáp mạng và xem thông báo lá»—i (bằng đèn hiển thị trạng thái) của modem/router DSL. Nếu gặp lá»—i, hãy rút cáp mạng, tắt máy tÃnh và khởi Ä‘á»™ng lại.
- Vẫn không có tác dụng? Hãy thỠ“là m má»›i†kết nối mạng. Trong Win XP, chá»n Start.Run, gõ lệnh “cmd†(vá»›i Vista, gõ “cmd†trong khung Search). Sau đó gõ lệnh “ipconfig /renew†trong cá»a sổ cmd vừa xuất hiện. Ngoà i ra, bạn có thể thá»±c hiện tÆ°Æ¡ng tá»± bằng cách nhấn phải chuá»™t trên biểu tượng kết nối ở khay hệ thống, chá»n Repair. Tuy nhiên, thÆ°á»ng thì lệnh “ipconfig /renew†tá» ra hiệu quả hÆ¡n.
- Nếu Ä‘ang kết nối bằng card mạng không dây (wireless card), hãy thá» chuyển sang kết nối trá»±c tiếp vá»›i router bằng cáp mạng (RJ45). Nếu sá» dụng kết nối mạng chung vá»›i truyá»n hình cáp, kiểm tra tÃn hiệu TV và chắc chắn rằng bạn đã thanh toán cÆ°á»›c đầy đủ.
- Nếu các thao tác trên không có tác dụng. Hãy gá»i nhà cung cấp dịch vụ (ISP) yêu cầu kiểm tra kết nối. Má»™t số ISP có khả năng kiểm tra từ xa, chẳng hạn nhÆ° gá»i tÃn hiệu để thiết láºp lại modem của bạn. Thông thÆ°á»ng, những nguyên nhân “nằm ngoà i ngôi nhà bạn†chỉ là tạm thá»i, tuy nhiên vấn Ä‘á» sẽ được giải quyết nhanh hÆ¡n nếu bạn liên tục “nhắc khéoâ€.
PT. Hãy dá»± phòng má»™t và i thứ để dùng tạm khi mất kết nối mạng nhÆ° wireless card (cùng chuẩn hoặc tÆ°Æ¡ng thÃch) vá»›i router WiFi/access point để dùng ké nhà hà ng xóm hoặc sá» dụng kết nối tạm bằng Internet card.
Máy ảnh, Ä‘iện thoại, MTXT hoặc bà n phÃm bị “nhúng†nÆ°á»›c.
NN. Bạn không thể phà n nà n Microsoft trong trÆ°á»ng hợp nà y.
KP. Cần lÆ°u ý mạch Ä‘iện tá» và nÆ°á»›c “kị rơ†nhau, tuy nhiên đây không phải là chuyện to tát nếu bạn sÆ¡ ý để chúng dÃnh má»™t Ãt nÆ°á»›c. Trên thá»±c tế, tá»· lệ các đồ dùng/váºt dụng có thể khôi phục hoà n toà n không nhiá»u, tuy nhiên nếu thao tác cẩn tháºn, bạn vẫn có thể sá»a chữa lá»—i lầm của mình.
- TrÆ°á»›c hết, nhanh chóng tắt thiết bị (nếu nó vẫn còn hoạt Ä‘á»™ng), tháo pin, Ä‘Ä©a CD, thẻ nhá»›, thẻ SIM. Nếu là MTXT, tháo các thiết bị gắn ngoà i nhÆ° PC card, ổ quang và lau sạch chất lá»ng bằng khăn khô. Kiểm tra và nhanh chóng “rã†thiết bị nếu bạn vẫn nghe tiếng chất lá»ng ở bên trong; Ä‘iá»u nà y là rất cần thiết để là m khô thiết bị (cả bên trong lẫn bên ngoà i) cà ng nhanh cà ng tốt.
Các hÆ°á»›ng dẫn tiếp theo sẽ giúp bạn là m khô thiết bị. Hãy chá»n cách nà o thuáºn tiện và phù hợp. Cần lÆ°u ý rằng những phÆ°Æ¡ng thức dÆ°á»›i đây có thể là m thiết bị “đi tong†hÆ¡n là cứu vãn; tuy nhiên may mắn vẫn có thể xảy ra.
- Hãy thá» vá»›i những chất hút ẩm. Äặt thiết bị và o túi kÃn vá»›i má»™t Ãt gói bá»™t hút ẩm bên trong. LÆ°u ý: nên sá» dụng những gói hút ẩm má»›i; những gói cÅ© Ãt hiệu quả hÆ¡n. Cách thức nà y cÅ©ng có thể áp dụng vá»›i gạo hoặc muối ăn và tránh đừng là m rÆ¡i những hạt gạo hoặc muối và o trong thiết bị. Tốt nhất là bá»c chúng trong những khăn giấy.
- HÆ¡i nóng có thể là m chất lá»ng bốc hÆ¡i. Äặt thiết bị trên thanh chắn bùn xe hÆ¡i và o buổi chiá»u trong khoảng 1 tiếng. Can đảm hÆ¡n nữa, bạn thỠđặt thiết bị và o lò nÆ°á»›ng trong 1 giá» hoặc để Ä‘iện thoại trong túi quần cả ngà y cÅ©ng đủ là m nóng thiết bị; giống nhÆ° dùng máy sấy tóc váºy (lÆ°u ý không dùng chế Ä‘á»™ mạnh hoặc quá nóng sẽ nÆ°á»›ng chÃn thiết bị). Ghi chú: bạn phải chắc chắn pin đã được tháo khá»i thiết bị nếu thá» má»™t trong những cách trên.
- Sá» dụng cồn để hút nÆ°á»›c. Nếu cảm thấy “run tayâ€, bạn không nên dùng cách nà y. Nhúng toà n bá»™ thiết bị và o má»™t cháºu chứa đầy cồn (loại cồn nguyên chất 99%, không dùng loại thấp hÆ¡n). Cách nà y sẽ là m nÆ°á»›c bốc hÆ¡i hết trong thiết bị. Hãy là m Ä‘iá»u nà y tháºt nhanh vì cồn có thể phá há»ng má»™t số phần được là m bằng nhá»±a.
- Nếu là bà n phÃm máy tÃnh, úp ngược thiết bị xuống để nÆ°á»›c có thể chảy ra ngoà i.
- Nếu là m đổ những chất có Ä‘Æ°á»ng nhÆ° nÆ°á»›c Soda và o MTXT, Ä‘iện thoại di Ä‘á»™ng, bạn phải lau tháºt sạch những chất nà y. Mở phần thiết bị ra và lau sạch chúng vá»›i cồn 99%, nếu không thiết bị sẽ bị cháºp mạch vì những chất dÃnh nà y.
PT. Nên cẩn tháºn khi vừa là m việc vừa nhấm nháp trà , café. Sá» dụng thiết bị không thấm nÆ°á»›c nhÆ° bà n phÃm có lá»›p nhá»±a phủ bên ngoà i. Sá» dụng vá» bá»c chống thấm cho máy ảnh khi dạo chÆ¡i trên biển, đặt Ä‘iện thoại di Ä‘á»™ng, máy nghe nhạc trong túi nhá»±a sẽ giúp bạn thoát khá»i những rắc rối sau nà y.
Bạn nháºn được Ä‘Æ¡n kiện của RIAA/MPAA
NN. Chúng ta sẽ không đi sâu và o tìm hiểu nguyên nhân. Bạn có thể tham khảo thông tin liên quan trong bà i Hollywood chống PC (ID: A0211_18, A0603_20).
KP. Bạn có thể phi tang váºt chứng nhÆ° vứt máy tÃnh xuống hồ nÆ°á»›c, định dạng ổ Ä‘Ä©a cứng nhiá»u lần hoặc nghiá»n nát cái iPod đáng ghét... tuy nhiên, đây không phải là hà nh Ä‘á»™ng thÃch hợp ở thá»i Ä‘iểm nà y, hãy gá»i Ä‘iện cho luáºt sÆ° của mình hoặc tìm “đồng minh†tại Directory of Lawyers Defending Against RIAA Lawsuits (find.pcworld.com/57266).
PT. Kiểm tra và thiết láºp bảo máºt kết nối mạng không dây. Không chia sẻ các thÆ° mục phim ảnh trên máy tÃnh và gỡ bá» các ứng dụng chia sẻ táºp tin mạng ngang hà ng không tuân thủ vá»›i luáºt bản quyá»n.
Quên máºt khẩu Windows
NN. Nên tham khảo ý kiến bác sỹ để chẩn đoán bệnh hay quên.
KP. Vá»›i má»—i phiên bản Windows, việc phục hồi máºt khẩu khác nhau đôi chút và phức tạp hÆ¡n do những cải tiến vá» bảo máºt của Microsoft. Tuy nhiên, vẫn còn hy vá»ng cho bạn trÆ°á»›c khi chá»n giải pháp cà i má»›i Windows.
- Nếu có đặt máºt khẩu Windows, bạn thỠđăng nháºp vá»›i má»™t tà i khoản ngÆ°á»i dùng khác (cÅ©ng thuá»™c nhóm quản trị); có thể là má»™t tà i khoản được cà i sẵn khi mua máy tÃnh, thÆ°á»ng thì tà i khoản nà y không có máºt khẩu. Vá»›i Windows XP, bạn thỠđăng nháºp vá»›i tà i khoản là Administrator, máºt khẩu để trống xem. Nếu được, xóa máºt khẩu tà i khoản kia. TrÆ°á»ng hợp XP không hiển thị đầy đủ tà i khoản ngÆ°á»i dùng, thá» nhấn tổ hợp phÃm Ctrl + Alt + Del để quay lại mà n hình đăng nháºp của Windows NT.
- Nếu không có tà i khoản khác trên máy tÃnh, bạn phải dùng đến những công cụ có khả năng cà i lại (hoặc xóa luôn) máºt khẩu. Ophcrack là công cụ bạn nên dùng để phục hồi lại máºt khẩu đã mất. Sá» dụng máy tÃnh khác tải vá» phần má»m miá»…n phà từ http://ophcrack.sourceforge.net và ghi nó lên Ä‘Ä©a CD khởi Ä‘á»™ng được. Khởi Ä‘á»™ng bằng Ä‘Ä©a nà y, tùy thuá»™c và o Ä‘á»™ dà i của máºt khẩu, nó có thể phục hồi được toà n bá»™ máºt khẩu các tà i khoản trên máy tÃnh chỉ trong Ãt phút hoặc lâu hÆ¡n. - Bạn có thể dùng công cụ khác để xoá máºt khẩu nếu việc phục hồi máºt khẩu không hiệu quả. Cần lÆ°u ý rằng khi sá» dụng các công cụ nà y, nguy cÆ¡ mất hoặc há»ng dữ liệu có thể xảy ra (dù rất Ãt). Nếu quen là m việc vá»›i những dòng lệnh, 2 công cụ miá»…n phà Offline NT Password & Registry Editor (find.pcworld.com/57275) và Emergency Boot CD (ebcd.pcministry.com) khá thÃch hợp cho bạn.
PT. Bạn là ngÆ°á»i đãng trÃ, dá»… quên thì hãy viết nó và o tá» giấy và cất kỹ và o vÃ, tháºm chà cất trong két sắt (nếu cẩn tháºn) hoặc để ở nhà cho an toà n... Bất cứ cách nà o miá»…n sao bạn không bị mất máºt khẩu.
|
XÓA NHẦM MỘT TẬP TIN QUAN TRỌNG VÀ KHÔNG CÓ BẢN DỰ PHÒNG |
|
|
NN. Bạn không tỉnh táo do thiếu ngủ. KP. Chúng ta Ä‘á»u biết rằng khi Windows xóa má»™t táºp tin hay thÆ° mục nà o đó trong hệ thống, thá»±c chất táºp tin chỉ được đánh dấu “đã xóa†cho đến khi dữ liệu má»›i được ghi và o, lúc nà y dữ liệu cÅ© má»›i thá»±c sá»± bị xóa Ä‘i và ghi đè bằng dữ liệu má»›i. NhÆ° váºy, bạn vẫn còn cÆ¡ há»™i phục hồi cả khi nó không còn trong Recycle Bin. - Dừng ngay việc sá» dụng máy tÃnh. Äóng tất cả những ứng dụng Ä‘ang mở và các dịch vụ láºp chỉ mục theo thá»i gian thá»±c (real-time indexing services) nhÆ° X1, Google desktop hoặc Windows Index Service, vì chúng có thể ghi đè lên táºp tin cần phục hồi. - Sá» dụng má»™t trong những phần má»m phổ biến nhÆ° QueTek’s File Scavenger (giá 49USD, find.pcworld.com/57270) hoặc Diskeeper’s Undelete (giá 30USD, find.pcworld.com/57271) để phục hồi dữ liệu. - Nếu phần má»m phục hồi không có tác dụng, hãy nghÄ© đến việc lấy lại bằng những cách khác. Bạn đã gá»i táºp tin nà y cho ai chÆ°a? Kiểm tra mục Send Items há»™p thÆ° của bạn hoặc nhá» ngÆ°á»i nháºn gá»i lại cho bạn. Táºp tin là hình ảnh hay Ä‘oạn phim? |
|
TÃnh năng Shadow Copy hữu Ãch khi bạn xóa nhầm |
|
|
Kiểm tra thẻ nhá»› trong máy ảnh, máy quay hoặc bạn có Ä‘Æ°a chúng lên Flickr, YouTube không? Rất nhiá»u táºp tin vẫn còn hiện hữu trong các thÆ° mục tạm nằm rải rác trong ổ Ä‘Ä©a cứng của bạn. Nếu Ä‘ang sá» dụng Windows Vista, bạn có thể sá» dụng tình năng Shadow Copy (mặc định được kÃch hoạt). Nhấn phải chuá»™t trên thÆ° mục chứa táºp tin bị xóa, chá»n Restore previous versions và chá»n thá»i Ä‘iểm phục hồi. PT. ThÆ°á»ng xuyên sao lÆ°u dá»± phòng. Nếu là dữ liệu quan trá»ng, nên sao lÆ°u theo thá»i gian thá»±c. Ngoà i ra, cà i đặt má»™t phần má»m khôi phục, chẳng hạn nhÆ° Undelete để kiểm soát các táºp tin cho đến khi chúng thá»±c sá»± bị xóa. |
|
Trà n ngáºp cá»a sổ pop-up khi khởi Ä‘á»™ng
NN. Máy tÃnh bị nhiá»…m virus, spyware, adware.
KP. Äây chẳng phải là tin tốt là nh nhÆ°ng trong hầu hết các trÆ°á»ng hợp Ä‘á»u có thể khắc phục.
- Rút cáp mạng khá»i máy tÃnh hoặc ngắt kết nối mạng không dây.
- Khởi Ä‘á»™ng Safe Mode (nhấn F8 để và o giao diện tùy chá»n khởi Ä‘á»™ng của Windows, chá»n Safe Mode).
- Chạy phần má»m phòng chống virus ở chế Ä‘á»™ đầy đủ (full system scan). Sau đó lần lượt chạy 2 phần má»m chống spyware: Ad-aware (www.lavasofttusa.com) và Spybot (www.spybot.info). Khắc phục những lá»—i do virus, spyware gây ra sau khi diệt. Gắn cáp mạng, khởi Ä‘á»™ng lại máy, cáºp nháºt danh sách virus, spyware má»›i và tiếp tục quét lần nữa. Ngoà i ra, bạn có thể quét virus trá»±c tuyến, chẳng hạn nhÆ° dịch vụ của Symantec.
- TrÆ°á»ng hợp máy tÃnh nhiá»…m virus, spyware quá nặng, khả năng là m sạch và khôi phục hoà n toà n hệ thống là không thể do má»™t số spyware có khả năng ngăn chặn chÆ°Æ¡ng trình diệt virus hoạt Ä‘á»™ng cả trong Safe Mode. BÆ°á»›c tiếp theo, sá» dụng HijackThis (find.pcworld.com/57267), má»™t tiện Ãch khá mạnh có khả năng xác định chÃnh xác các ứng dụng Ä‘ang kiểm soát máy tÃnh của bạn. HijackThis sẽ tạo má»™t táºp tin nháºt kà hoạt Ä‘á»™ng (log file), hãy cung cấp táºp tin nà y khi tìm kiếm sá»± giúp đỡ trên các diá»…n Ä‘Ã n (find.pcworld.com/57268), bạn sẽ nháºn được những lá»i khuyên hữu Ãch. Nếu Ä‘ang vá»™i, bạn thá» tham khảo bảng mô tả tại find.pcworld.com/57267. Trang web nà y có những phân tÃch tá»± Ä‘á»™ng log file của bạn và cung cấp má»™t số công cụ cần thiết. Tuy nhiên, bạn vẫn cần sá»± giúp đỡ của ngÆ°á»i có kinh nghiệm để lá»±a chá»n công cụ phù hợp.
Nếu tất cả những bÆ°á»›c trên không thà nh công, thá» sá» dụng System Restore để khôi phục hệ thống. Nếu không hiệu quả, giải pháp cuối cùng là cà i lại Windows. Ghi chú: kết quả thÆ°á»ng là thà nh công nếu kiên nhẫn thá»±c hiện từng bÆ°á»›c theo hÆ°á»›ng dẫn, bạn sẽ không cần đến giải pháp cuối cùng.
PT. Không mở những táºp tin đáng ngá» Ä‘Ãnh kèm trong email, các cá»a sổ pop-up hoặc Ä‘Æ°á»ng link đến những website không rõ ná»™i dung. Nâng mức bảo máºt của trình duyệt web (trong Tools. Internet Options. Security) hoặc sá» dụng các trình duyệt khác an toà n hÆ¡n. Luôn cáºp nháºt phần má»m diệt virus và spyware. Báºt tÃnh năng System Restore. Giải quyết dứt Ä‘iểm ngay khi máy tÃnh gặp sá»± cố (vì virus, spyware thÆ°á»ng lây nhiá»…m rất nhanh) và giữ lại Ä‘Ä©a cà i đặt các phần má»m phòng chống virus, spyware.
Hình 3. HijackThis cung cấp cho bạn báo cáo chi tiết vá» những gì Ä‘ang chạy trên máy tÃnh |
á»” cứng há»ng
NN. á»” cứng bị rÆ¡i? Quá nóng? Hoặc không là m việc vì “quá già â€. Thá»±c tế, ổ Ä‘Ä©a cứng là phần cứng máy tÃnh dá»… há»ng nhất.
KP. Cách giải quyết phụ thuộc và o từng tình huống cụ thể.
Hình 5. TackTech cung cấp nhiá»u công cụ hữu Ãch trong việc khắc phục lá»—i ổ Ä‘Ä©a cứng |
|
Nếu ổ Ä‘Ä©a cứng hoạt Ä‘á»™ng thất thÆ°á»ng, dữ liệu của bạn có thể bị sai lệch, không sá» dụng được. Thá» má»™t trong những cách sau để cứu dữ liệu và sao chép sang ổ Ä‘Ä©a cứng khác trÆ°á»›c khi nó ngÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng.
- Cáp IDE rất dở và dá»… há»ng. Nếu sá» dụng ổ Ä‘Ä©a cứng giao tiếp IDE, hãy bắt đầu bằng việc kiểm tra cáp đã được gắn chặt và đúng cách, thay má»›i nếu cần thiết.
- Thá» khởi Ä‘á»™ng bằng Ä‘Ä©a cứu há»™ khẩn cấp Knoppix (xem phần Máy tÃnh không khởi Ä‘á»™ng) hoặc bằng ổ Ä‘Ä©a cứng khác và cố gắng sao chép dữ liệu sang ổ Ä‘Ä©a cứng nà y. Format ổ Ä‘Ä©a cứng bị lá»—i xem có khắc phục được vấn Ä‘á» không.
- TrÆ°á»ng hợp ổ Ä‘Ä©a cứng bị lá»—i sector, thá» dùng tiện Ãch HDD Regenerator (ww.dposoft.net) kiểm tra và xác định sector bị lá»—i. Tải vá» bản dùng thá» và ghi và o Ä‘Ä©a CD khởi Ä‘á»™ng. Nếu phát hiện sector lá»—i, bạn phải trả 60USD cho phiên bản đầy đủ để phục hồi sector lá»—i và khôi phục hoạt Ä‘á»™ng ổ Ä‘Ä©a cứng.
- Trang web TackTech (find.pcworld.com/57272) cung cấp khá đầy đủ những công cụ miá»…n phà hữu Ãch trong việc chẩn Ä‘oán và khắc phục lá»—i ổ Ä‘Ä©a cứng. Bạn chỉ việc tìm và tải vá» công cụ phù hợp vá»›i nhà sản xuất ổ Ä‘Ä©a cứng Ä‘ang sá» dụng (Conner, Fujistu, Hitachi, IBM, Maxtor, Quantum, Samsung, Seagate, Toshiba, Western Digital)
- Nếu ổ Ä‘Ä©a vẫn không khởi Ä‘á»™ng được, hãy sá» dụng phần má»m phục hồi dữ liệu (giá dao Ä‘á»™ng từ 40USD cho đến 200USD) để cố gắng lấy lại dữ liệu đã mất. QueTek’s File Scavenger và Stellar Phoenix (find.pcworld.com/57273) là 2 tên tuổi đáng giá trong lÄ©nh vá»±c nà y.
|
Hình 4. QueTek’s File Scavenger có khả năng cứu dữ liệu từ ổ cứng há»ng |
- Bạn sẽ là m gì vá»›i má»™t ổ Ä‘Ä©a cứng không hoạt Ä‘á»™ng? Hãy thá» má»™t số thủ thuáºt sau. Äây là những ná»— lá»±c cuối cùng và khả năng thà nh công khá má»ng manh. Ghi chú: Nếu ổ Ä‘Ä©a cứng vẫn không hoạt Ä‘á»™ng, không nên tiếp tục thá» mà hãy Ä‘em đến dịch vụ cứu dữ liệu. Äừng cố gắng vá»— hoặc Ä‘áºp và o ổ Ä‘Ä©a, đừng tháo rá»i từng phần, mở ổ Ä‘Ä©a cứng ra. Cách nà y chẳng những không có tác dụng mà còn là m ổ Ä‘Ä©a cứng há»ng nặng hÆ¡n, khả năng mất dữ liệu cao hÆ¡n.
- Giữ chặt ổ Ä‘Ä©a và xoay tròn cánh tay tháºt nhanh, song song vá»›i hÆ°á»›ng của những phiến Ä‘Ä©a (giống trò ném Ä‘Ä©a Frisbee). Lặp lại nhiá»u lần và tránh đừng để ổ Ä‘Ä©a cứng Ä‘áºp mạnh và o bất cứ váºt gì. Hà nh Ä‘á»™ng nà y sẽ giải quyết được vấn đỠ“stiction†(sá»± ma sát tÄ©nh Ä‘iện), giúp ngăn các phiến Ä‘Ä©a cứng không quay tròn.
- ThỠtăng điện áp cấp cho ổ đĩa cứng, “tuyệt chiêu†cuối nà y có thể giúp ổ đĩa cứng hoạt động lần cuối cùng.
- “Thủ thuáºt đông lạnh†có thể áp dụng trong trÆ°á»ng hợp ổ Ä‘Ä©a cứng chỉ nghe “tÃc tÃc†chứ không nghe tiếng quay. Cho ổ Ä‘Ä©a cứng và o 1 túi đông bằng nhá»±a (nhá»› gói nó trong khăn giấy để ngăn hÆ¡i ẩm cÅ©ng nhÆ° tránh nÆ°á»›c) và là m lạnh nó trong và i giá». Sau đó lấy ra, để nó tá»± rã lạnh bằng nhiệt Ä‘á»™ trong phòng. Hiện vẫn chÆ°a có thá»i gian đông lạnh ổ Ä‘Ä©a cứng hiệu quả nhất. Vì váºy, hãy bắt đầu vá»›i 1 giá» và thá» lại cho đến tối Ä‘a là 24 giỠđể xem ổ Ä‘Ä©a cứng có “chịu†quay lần cuối không.
LÆ°u ý: nếu bạn là m cho ổ Ä‘Ä©a cứng há»ng quay lần cuối thì cố gằng đừng để nó ngÆ°ng cho đến khi bạn đã sao lÆ°u những dữ liệu quan trá»ng.
Nếu tất cả cách trên không hiệu quả và dữ liệu thá»±c sá»± rất quan trá»ng vá»›i bạn. Tốt nhất nên gá»i nó đến dịch vụ cứu dữ liệu nhÆ° DriveSaver (www.drivesaver.com).
Tất nhiên chi phà không há» rẻ tà nà o nhÆ°ng thá»±c sá»± Ä‘iá»u kỳ diệu đã xảy ra khi những cách thức của khách hà ng không mang lại hiệu quả.
PT. ThÆ°á»ng xuyên sao lÆ°u những dữ liệu quan trá»ng. Äể an toà n hÆ¡n, có thể thiết láºp RAID cho ổ Ä‘Ä©a cứng để giảm tối thiểu rủi ro mất dữ liệu, tiết kiệm thá»i gian. Giải pháp rẻ tiá»n hÆ¡n là sá» dụng phần má»m có khả năng cảnh báo những tai há»a ổ Ä‘Ä©a cứng sắp xảy đến nhÆ° HDD Health (www.panterasoft.com), SMART (công nghệ tá»± theo dõi, chuẩn Ä‘oán và báo cáo lá»—i ổ Ä‘Ä©a cứng).
Theo PCWorld |